Współczesny konsument często z nieufnością podchodzi do dodatków oznaczanych literą „E”, utożsamiając je z chemią i sztucznymi substancjami. W rzeczywistości system numeracji „E” został stworzony przez Unię Europejską po to, aby ujednolicić nazewnictwo i potwierdzić bezpieczeństwo stosowania poszczególnych składników. Wiele z nich to naturalne związki występujące w przyrodzie, a niektóre mają wręcz udokumentowane korzystne działanie zdrowotne.
Poniżej przedstawiamy wybrane dodatki „E”, które nie tylko są bezpieczne, ale w określonym kontekście mogą wspierać zdrowie człowieka.
E100 – Kurkumina
Kurkumina to żółto-pomarańczowy barwnik pozyskiwany z kłącza ostryżu długiego (kurkumy). Jest naturalnym polifenolem o silnych właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. Badania sugerują, że kurkumina może wspierać profil lipidowy, zmniejszać stres oksydacyjny i mieć potencjalne działanie przeciwnowotworowe. W przemyśle spożywczym stosowana jest głównie jako barwnik do margaryn, musztard czy napojów.
E160a – Beta-karoten
Beta-karoten to pomarańczowy barwnik roślinny, naturalnie obecny m.in. w marchwi, dyni czy batatach. Jest prowitaminą witaminy A, niezbędnej dla prawidłowego widzenia, odporności i funkcji skóry. Jako dodatek spożywczy pełni rolę barwnika, a jednocześnie może dostarczać organizmowi wartościowych karotenoidów. Nadmiar suplementacyjny nie jest zalecany, ale ilości stosowane w żywności są bezpieczne.
E300 – Kwas askorbinowy (witamina C)
Kwas askorbinowy to jedna z najczęściej spotykanych substancji oznaczonych literą „E”. Naturalnie występuje w owocach i warzywach. Dodawany do produktów spożywczych pełni rolę przeciwutleniacza, zapobiegając jełczeniu tłuszczów i utracie barwy. W organizmie wspiera odporność, bierze udział w syntezie kolagenu i działa ochronnie na komórki przed stresem oksydacyjnym. Jego obecność w składach żywności często świadczy o chęci wydłużenia trwałości produktu w naturalny sposób.
E306 – Ekstrakty tokoferoli (witamina E)
Tokoferole to naturalne formy witaminy E, pozyskiwane zazwyczaj z olejów roślinnych. W produktach spożywczych wykorzystywane są jako przeciwutleniacze, chroniące tłuszcze przed utlenieniem. W diecie witamina E pełni funkcję kluczowego antyoksydanta błon komórkowych, wspierając zdrowie układu sercowo-naczyniowego i chroniąc komórki przed wolnymi rodnikami.
E322 – Lecytyny
Lecytyny to mieszanina fosfolipidów występujących naturalnie w jajach, soi i nasionach. W żywności pełnią funkcję emulgatorów, ułatwiając łączenie wody z tłuszczem. W organizmie wspierają pracę wątroby, uczestniczą w metabolizmie lipidów i są źródłem choliny – ważnej dla pracy mózgu i układu nerwowego. Dodatek E322 spotkamy m.in. w czekoladzie, margarynach czy wypiekach.
E440 – Pektyny
Pektyny to naturalne polisacharydy obecne w owocach, zwłaszcza w jabłkach i cytrusach. Stosowane są w przemyśle spożywczym jako zagęstniki i żelujące substancje, np. w dżemach czy jogurtach owocowych. W diecie pełnią rolę błonnika pokarmowego, wspierają perystaltykę jelit, regulują poziom glukozy we krwi i sprzyjają obniżeniu cholesterolu.
E407 – Karagen
Karagen to polisacharyd pozyskiwany z czerwonych alg. Działa jako zagęstnik i stabilizator w deserach, napojach mlecznych i sosach. Choć wokół jego bezpieczeństwa pojawiają się kontrowersje związane z odmiennymi rodzajami tej substancji (tzw. „degraded carrageenan”), dopuszczone do stosowania formy są uznane przez EFSA i WHO za bezpieczne. Karagen jest także źródłem rozpuszczalnego błonnika, który może wspierać mikrobiotę jelitową.
E967 – Ksylitol
Ksylitol, czyli cukier brzozowy, to naturalny alkohol cukrowy. Stosowany jest jako substancja słodząca, o niższym indeksie glikemicznym niż sacharoza i z mniejszą wartością energetyczną. Badania wskazują, że ksylitol nie sprzyja próchnicy zębów, a nawet może działać ochronnie na szkliwo. Znajduje zastosowanie w gumach do żucia, cukierkach i produktach przeznaczonych dla diabetyków.
Czyli:
Nie wszystkie dodatki oznaczone literą „E” powinny budzić obawy. Wiele z nich to naturalne substancje, które nie tylko poprawiają właściwości technologiczne żywności, ale także mogą wspierać zdrowie. Kurkumina, beta-karoten, kwas askorbinowy, tokoferole, lecytyny, pektyny czy ksylitol to przykłady składników, które w odpowiednich ilościach są korzystne i bezpieczne. Kluczowe pozostaje jednak zachowanie umiaru i różnorodności w diecie, a także odróżnianie naturalnych dodatków od syntetycznych, których stosowanie warto monitorować.
Dowiedz się więcej:
- European Food Safety Authority (EFSA). (2017). Re-evaluation of curcumin (E 100) as a food additive. EFSA Journal, 15(3), 4785.
- EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS). (2015). Scientific opinion on the re-evaluation of lecithins (E 322). EFSA Journal, 13(7), 4152.
